ถ้าเอ่ยถึงกูรูเรื่องอาหาร โดยเฉพาะอาหารไทยเชื่อว่า ลำดับต้นๆ  ต้องมีชื่อ “ ศรีสมร  คงพันธุ์ ” อยู่แน่ๆ อาจารย์ฝากผลงานเอาไว้มากมาย ทั้งในสื่อการสอนรูปแบบต่างๆ และตำรับตำราอาหาร หนังสือเกร็ดความรู้เคล็ดลับเรื่องอาหารต่างๆ นานา เป็นจำนวนมากมาย และแม้จะย่างเข้าสู่วัยแปดสิบแล้ว  ท่านยังคงถ่ายทอดความรู้ให้กับนักเรียนในโรงเรียนการเรือนยิ่งเจริญและที่กรมแรงงานอย่างสม่ำเสมอ  เนื่องในโอกาสที่ท่านได้ให้เกียรติร่วมงาน มหกรรมอาหารและวิถีไทย  ครั้งที่  2  ณ เมืองทองธานี ฉลาดซื้อเราจึงขอให้ท่านช่วยแนะนำความรู้ดีๆ ในเรื่อง ฉลาดกิน มาฝากผู้อ่านทุกท่านค่ะ  คนโบราณเขาเจียวไข่ใส่หัวหอมเพื่ออะไร  บางคนบอกว่าใส่เพื่อให้มันได้เยอะขึ้น แต่ว่าหัวหอมถ้าพูดถึงความอร่อยกินไข่เจียวเฉยๆ  ก็มีรสชาติไข่เจียวอย่างเดียว  ใส่หัวหอมด้วยนั้นทำให้รสไข่เจียวไม่เลี่ยนเป็นประการที่หนึ่ง...และในเมื่อไข่เจียวเป็นโปรตีนชั้นหนึ่งอยู่แล้วทำไมต้องใส่หมูใส่กุ้งลงไป  เอาเนื้อพวกนี้ไปทำอาหารอีกจานหนึ่งไม่ดีกว่าหรือ    ปัจจุบันอาหารมีหลากหลาย การที่จะเลือกกินเราควรเลือกอย่างไรดีการจะฉลาดกินเราต้องฉลาดซื้อก่อน ในการเลือกซื้อเราต้องเลือกซื้อตามฤดูกาลจะทำให้ได้อาหารที่มีคุณภาพดี ราคาถูก ในการซื้อเราต้องคิดไว้ก่อนว่าซื้อแล้วจะเอามาทำอะไรไม่ใช่ซื้อเพราะเห็นมันถูกแล้วซื้อมากองๆ ไว้  ต้องซื้อตามฤดูกาลถึงแม้ว่าบางอย่างจะมีขายนอกฤดูแต่ราคามันสูง และคุณค่าทางโภชนาการจะต่ำกว่า  และยังมีสารปนเปื้อนที่เข้าไปเร่งการเจริญเติบโตเราจึงไม่ควรกิน  ดังนั้นก่อนที่จะซื้ออาหาร ผักสดมาทำกับข้าวเราต้องรู้ว่าในครอบครัวของเรานั้นมีเด็กเล็ก  มีผู้สูงอายุไหม  และมีคนวัยทำงานที่อยู่ร่วมกันไหมเพราะอาหารที่เราทำทุกคนต้องกินได้ ไม่ใช่ถ้วยนี่ของลูก  ถ้วยนี้ของพ่อของแม่  ต้องไม่ใช่อย่างนั้น  ในการทำอาหารก็ต้องช่วยประหยัดด้วย  อาหาร 1 จานกินได้ทุกคน  เพราะฉะนั้นต้องดูรสชาติของอาหาร  เนื้อสัตว์ที่จะใช้คืออะไร  สมมุติว่าว่าพ่อชอบกินเผ็ดอาจจะต้องมีน้ำปลาพริกอยู่ข้างนอกให้ไปเติมทีหลังได้  อย่างเราทำแกงส้มก็ต้องแกงส้มแบบธรรมดาไม่ต้องให้จัดจ้านมากเพื่อให้เด็กกินได้  ผักที่ใช้ก็พวกผักที่มีรสหวานๆ  เพราะเด็กชอบกินผักหวานๆ  อย่างหัวไชเท้า  ผักกาดขาว  ถั่วฝักยาวมันทำให้เด็กกินได้ด้วยแบบนี้  เราต้องรู้ตัวเราเองด้วยว่าเรากินอะไรแล้วเกิดความไม่สบาย  กินแบบนี้แล้วท้องเสีย  หรือกินแบบนี้แล้วท้องผูก  มันเป็นส่วนหนึ่งของอาหารที่เรากิน   อย่างเช่นเราทำไข่เจียว ซึ่งเป็นอาหารหลักที่ทุกคนกินได้  ต้องนึกถึงคนโบราณเขาเจียวไข่ใส่หัวหอมเพื่ออะไร  บางคนบอกว่าใส่เพื่อให้มันได้เยอะขึ้น แต่ว่าหัวหอมถ้าพูดถึงความอร่อยกินไข่เจียวเฉยๆ  ก็มีรสชาติไข่เจียวอย่างเดียว  ใส่หัวหอมด้วยนั้นทำให้รสไข่เจียวไม่เลี่ยนเป็นประการที่หนึ่ง  และประการที่สองหัวหอมช่วยลดโคเลสเตอรอล  เราก็ต้องนึกถึงในส่วนนี้ด้วย และในเมื่อไข่เจียวเป็นโปรตีนชั้นหนึ่งอยู่แล้วทำไมต้องใส่หมูใส่กุ้งลงไป  เอาเนื้อพวกนี้ไปทำอาหารอีกจานหนึ่งไม่ดีกว่าหรือ  และสิ่งสำคัญสุดที่เราไม่ค่อยมองกันคือการหุงข้าว  ข้าวสาร  25  กรัมเวลาหุงแล้วจะได้ประมาณ 70 กรัม  คนเราอย่างเก่งเลยกินข้าวได้ 50 กรัมเพราะฉะนั้นเวลาจะหุงข้าวนั้น  1  คนประมาณ  50  กรัมถ้า  2  คนก็ 100 กรัม  ต้องคิดออกมาอย่างนี้ก่อนไม่อย่างนั้นหุงมาแล้วก็เหลือ ลองนึกดูว่าถ้าข้าวเหลือวันละ  1  ถ้วยตวงคือประมาณ  75  กรัมนั้นมันคือข้าวสาร  25  กรัมแล้ว  ข้าวสาร  25  กรัมทุกๆ  วันนั้นใน  1  ปีเป็นเงินเท่าไร  เราต้องคิดอย่างนี้แต่เป็นเรื่องที่คนส่วนใหญ่ไม่คิด  พอหุงเหลือก็ทิ้งไปเฉยๆ  บางคนข้าวที่เหลือเขามีวิธีเก็บเอาไว้  ตากแห้งแล้วเอาไปทอด  เสร็จแล้วเอาไปคลุกน้ำตาลไว้กินได้อีกเป็นอาหารว่างของไทยเรา  ใส่กระเทียมเจียวเข้าไปเป็นข้าวหมี่  และดูอาหารที่เราทำเนื้อสัตว์ต้องหลากหลายตามฤดูกาล กินปลา กินไข่ กินหมู กินกุ้ง หมุนเวียนกันไปตามราคาและฤดูกาล  อย่างตอนนี้ปูแพงก็เปลี่ยนจากกินข้าวผัดปูไปกินข้าวผัดอื่นแทนได้ไหม ที่ให้คุณค่าเท่ากัน  อย่างนี้เงินเราก็จะพอใช้  และอาหารที่สำคัญทุกวัยในบ้านเราต้องกินได้อันนี้เป็นสิ่งสำคัญที่สุด  อย่างทำน้ำพริกผู้ใหญ่กินผักสดมากก็ท้องอืด  เด็กก็ไม่ค่อยชอบกินเราก็ต้องเปลี่ยนเป็นผักต้มบ้าง  ผักทอดบ้างอย่างนี้เป็นต้นผักที่สามารถกินเป็นยาได้ด้วยจะเอามาทำอาหารอย่างไรได้  อย่างคนเป็นเบาหวานนั้นในตำราว่า ตำลึงนั้นมีอินซูลินสูงก็เอาตำลึงมาทำอาหารที่ในครอบครัวชอบ  อย่างเช่น บะช่อตำลึงหรือตำลึงผัดใส่เต้าเจี๊ยวกับหมูสับหน่อยก็ได้ ก็ทำออกมาเป็นยาได้แล้ว อย่างเช่นเราต้องการแคลเซียม  พวกยอดแค  ดอกแคพวกนี้มีแคลเซียมสูงทั้งนั้นเราก็เอามาต้มจิ้มน้ำพริกหรือเอามาผัดอะไรก็ได้ที่ทุกคนกินได้และทุกคนชอบอย่างนี้เป็นต้น  และเดี๋ยวนี้เขามีอาหารพวกผักพื้นบ้านมาทำอาหารเป็นทั้งยาเป็นทั้งอาหาร  อย่างรัชกาลที่ 5 เวลาพระองค์ท่านประชวรโรคหวัด ในห้องเครื่องจะทำพระกระยาหารถวายเป็นทั้งพระกระยาหารเป็นทั้งโอสถเพราะฉะนั้นคนที่ทำอาหารต้องมีความรู้เรื่องนี้ด้วย  ต้องมีเนื้อ  มีมันเทศ  มีหอม  มีใบโหระพา  ใบกะเพรา  มีพริกแล้วปรุงรสด้วยน้ำมะขามเปียก  น้ำมะนาวเพื่อเป็นยา  อย่างหน้าหนาวก็ต้องแกงส้มดอกแคแบบนี้ใช่ไหมอันนั้นคล้ายๆ  กับที่เขาบอกว่าแกงส้มดอกแคแก้ไข้หัวลม  คือพอเปลี่ยนฤดูคนจะเป็นหวัดก็ต้องกินแกงส้มดอกแคเพราะดอกแคมีความขมนิดๆ  และมีเส้นใยสูง คนที่เป็นหวัดมักจะท้องผูก พอท้องผูกแล้วก็จะปวดศีรษะ  พอเกิดการระบายดีก็ทำให้หายหวัดได้ และรสชาติมีความเปรี้ยว  ปลาที่แกงนั้นเขาจะใช้ปลาช่อนหรือปลาเกล็ด เพราะปลาช่อน คือปลาที่กินหญ้าถือเป็นปลาที่สะอาด  จะไม่กินปลาหนังตอนนี้มีของที่ขายตามซูเปอร์มาร์เก็ต  สมมติว่าคนที่อยู่ในวัยทำงานต้องใช้ชีวิตเร่งด่วนมีวิธีการแนะนำไหมว่าควรจะเลือกกินอาหารแบบไหนดีเขาต้องดูว่าอาหารที่เขาซื้อมาขาดอะไร  ส่วนใหญ่จะขาดผักและผลไม้  สมมติเราซื้ออาหารกล่องนี้มาแล้วไม่มีผักเพราะส่วนใหญ่ใส่ผักนิดๆ  หน่อยๆ  เราก็ต้องกินผลไม้แทนกินขนมหวาน  กินผลไม้ตามฤดูกาลแทนไปหรือว่าอาหารปลายเดือนพวกอาหารเส้นมาม่าพวกนี้มันไม่มีเนื้อสัตว์  ไม่มีผัก  เราก็ใส่ไข่เข้าไปสัก  1  ฟอง ผักก็เอาง่ายๆ  ซื้อผักที่ไม่เสียง่ายเก็บไว้  เช่น ถั่วฝักยาว  ผักกาดหอมก็เอามาหั่นๆ  ใส่ลงไปก็กลายเป็นก๋วยเตี๋ยวได้  เราก็จะได้สารอาหารครบถ้วน  คือต้องดูว่าสิ่งที่เราซื้อมานั้นมันขาดอะไร  ตอนนี้หน้าฝรั่งก็กินฝรั่งเข้าไปทดแทนผักได้ ให้เพิ่มสิ่งที่มันขาดเราก็จะได้อาหารที่ครบ  5  หมู่อาจารย์มีความคิดเห็นอย่างไรเกี่ยวกับของกินที่มักจะมีน้ำตาลมากไป  หรือเค็มเกินไปอันนี้ไม่ดีอยู่แล้วเพราะปกติอาหารไทยของเราจะใช้คำว่ารสกลมกล่อมคือรสทุกรสต้องเสมอกัน  ไม่ใช่โด่ขึ้นมา  คืออาหารต้องมีรสชาติในสัดส่วนที่พอเหมาะคือไม่ทำให้สิ่งนั้นหายไป อย่างเช่นตำน้ำพริกต้องมีทั้งเค็มทั้งเผ็ดทั้งเปรี้ยวและหวานแต่เขาอยู่กันครบหมู่  อาหารถ้ากินเค็มเสมอก็รู้กันอยู่แล้วโรคที่เกิดจากความเค็มมันทำให้เกิดความดันโลหิตสูงและเกิดโรคอีกหลายอย่าง  และหวานนั้นคนมักไม่เข้าใจ ความหวานเรียกได้ว่าเป็นอาหารพลังงานได้แต่ว่าเป็นพลังงานว่างเปล่า  ว่างเปล่าในที่นี้คือให้แต่พลังงานไม่ให้อย่างอื่นเลย  อย่างการกินผลไม้หวานมันก็ยังมีเส้นใย  มีวิตามินให้เราแต่อันนี้กินน้ำตาลมากๆ  เข้าก็เกิดปัญหาโรคเบาหวานขึ้นมาโดยไม่รู้ตัว  แต่อาหารหวานคนจะชอบเพราะกินแล้วมันชื่นใจ  พอกินเข้าไปปุ๊บมันไม่ได้มีกระบวนการที่มาเปลี่ยนแป้งเป็นน้ำตาลกินแล้วจึงรู้สึกสดชื่นทันทีแต่เมื่อกินมากๆ  ดีกรีความหวานก็จะเพิ่มขึ้นๆ  ทำให้เกิดโรค  โรคแรกก็โรคอ้วนมาก่อน  พออ้วนก็เป็นโรคไตแล้วก็เป็นเบาหวาน  เป็นเบาหวานนี้จะทำให้เกิดโรคอื่นๆ  ตามมาเพราะฉะนั้นความหวานนั้นเราต้องสอนเด็กๆ  ให้ลูกกินตามเราไม่ใช่เรากินตามลูก  หมายความว่าลูกต้องกินผลไม้  ให้กินขนมสักอาทิตย์ละครั้งประมาณนี้  แต่เราก็ต้องไม่ปิดกั้นมากไปไม่อย่างนั้นเด็กจะหาทางออก  คือถ้าเด็กเกิดความเคยชินในการกินผลไม้ที่มีรสหวานธรรมชาติพอไปกินขนมหวานพวกเขาจะไม่ชอบเอง  แต่เราต้องทำให้เขาเห็นในครอบครัวไม่ใช่อยากให้ลูกกินผักแต่พ่อแม่ไม่กินอย่างนี้ไม่ได้ๆอยากให้ช่วยแนะนำการใช้ชีวิตเช่นพอเริ่มเข้าสู่วัยทำงาน  วัยผู้สูงอายุแล้วให้กินอยู่อย่างไรให้มีความสุขผู้สูงอายุนั้นบางคนเข้าใจผิดว่าไม่ให้กินไข่  จริงๆ  แล้วไข่เป็นอาหารที่เหมาะกับผู้สูงอายุอย่างน้อยวันละฟองสบายๆ  การทำอาหารผู้สูงอายุนั้นเราสามารถทำเองได้  คือเรากินเหมือนเดิมแต่ต้องเลือกอาหาร  ต้องดูว่าผักถ้าสดมากไปทำให้ท้องอืด มันย่อยยากเพราะระบบทางเดินของผู้สูงอายุจะไม่สมบูรณ์แล้วและต้องไม่กินซ้ำซาก  อย่างซื้อปลาตัวใหญ่มาย่างให้กินแล้วกินไม่หมดจะให้เอามากินอีกวันก็ต้องมีศิลปะบ้าง  ซอยหัวหอมใส่นิดหนึ่ง  มีน้ำปลา  น้ำมะนาว  มะม่วงสับใส่เข้าไป หรือเอาไปต้มเพื่อเอามาทำน้ำพริกปลา  เพราะฉะนั้นในการทำอาหารหรือการมีกิจกรรมมันทำให้เราได้เคลื่อนไหวและใช้สมองจะช่วยให้เราไม่หลงลืมง่าย  ไม่ต้องมานั่งเล่นไพ่  (หัวเราะ)  คืออาหารผู้สูงอายุให้ทำอาหารง่ายๆ  ไม่ต้องผัดต้องทอด  ไม่จำเป็นต้องทำหม้อใหญ่เพราะกินซ้ำซากแล้วมันเบื่อ  หน้านี้มีหน่อไม้ก็ต้มหน่อไม้กินสองสามวันมันก็น่าเบื่อเราจึงต้องเปลี่ยนรูปแบบ  เป็นแกง  ต้มเปรอะ  ตำน้ำพริกใส่ปลากรอบลงไป  ซึ่งมันทำให้เราได้คิดว่าจะใส่อะไรดี  ได้บริหารมือและบริหารสมองด้วยอาจจะคิดช้าหน่อยแต่ก็ยังไม่ถึงกับลืมยายที่บ้านก็ทำกับข้าวเองแสดงว่าการที่ทำกับข้าวทุกวันช่วยระบบของสมองด้วยใช่ช่วยระบบความจำและที่สำคัญมันทำให้เกิดความภาคภูมิใจด้วยว่ายังมีประโยชน์อยู่  คนสูงอายุนั้นมีอย่างเดียวคือให้ลูกหลานเห็นความสำคัญไม่ใช่เป็นตัวภาระของลูกหลานอันนี้เป็นสิ่งที่ผู้สูงอายุทุกคนคิด  ชอบเกรงใจลูกหลานจะไปหาหมอก็เกรงใจต้องให้ท่านทำงานที่ทำไหวและเราก็ช่วยดูความปลอดภัยให้