เมื่อมีบาดแผลหรือการฉีกขาดของเนื้อเยื่อของผิวหนัง ร่างกายจะเริ่มกระบวนการสมานแผลหรือซ่อมแซมส่วนที่สึกหรอของเนื้อเยื่อที่ฉีกขาด ซึ่งผลที่ออกมาจะไม่เรียบเนียนเหมือนเก่า แต่อาจทิ้งรอยนูนหรือหลุมไว้เป็นหลักฐานที่ผิว ที่เรียกว่า แผลเป็น แผลเป็นจะหนักเบาขึ้นอยู่กับปัจจัยสำคัญคือ ความรุนแรงของบาดแผล ถ้าเป็นแผลเล็กๆ น้อยๆ แค่ระดับผิวชั้นหนังกำพร้าเมื่อแผลหาย อาจไม่เหลือรอยแผลเลย แต่ถ้าแผลลงลึกไปถึงชั้นหนังแท้หรือกล้ามเนื้อ กระดูก ร่องรอยของแผลเป็นก็จะยิ่งชัดเจน ซึ่งถ้าเกิดในบริเวณนอกร่มผ้าจะสร้างความกังวลให้กับคนที่รักสวยรักงามเป็นพิเศษ ชนิดของแผลเป็นรอยแผลเป็นมีมากมายหลายชนิด แต่ที่เป็นปัญหาหลักๆ จะมี 2 ชนิดใหญ่ ดังนี้1.รอยแผลเป็นนูนหนา (Hypertrophic scar) คือ แผลเป็นที่มีสีแดงและนูนขึ้นมาจากผิวหนังปกติ แต่ ไม่กินวงกว้างไปจากรอยแผลเดิม ส่วนที่นูนขึ้นมาเกิดจากการสร้างคอลลาเจนมากเกินไปของร่างกาย   2.คีลอยด์ (Keloid) คือ แผลเป็นที่มีอาการนูนและแดงคล้ายกับรอยแผลเป็นนูนหนา แต่มีความ ผิดปกติทำให้เกิดการขยายตัวกว้างขึ้นเข้าสู่เนื้อเยื่อรอบๆ รอยโรคของแผลตอนแรกเริ่ม การรักษารอยแผลเป็นในท้องตลาดมีสารพัดครีม สารพัดยา ออกมาวางขายกันมากมาย ก็มีทั้งที่ได้ผลและไม่ได้ผล แต่ในระดับที่เป็นที่ยอมรับมีดังต่อไปนี้ 1.แผ่นเจลซิลิโคน (silicone gel sheet) เป็นแผ่นซิลิโคนใสที่เหมาะสำหรับแผลเป็นที่มีสีแดงหรือสีคล้ำหรือนูน เคยมีรายงานการใช้แผ่นเจลซิลิโคนรักษาแผลแล้วพบว่า จะช่วยให้สีของแผลจางลงและแผลแบนราบลงได้ 2. การฉีดยาคอร์ติโคสเตียรอยด์ (Intra lesional corticosteroid) การฉีดยาสเตียรอยด์ควรอยู่ในความดูแลของแพทย์ โดยเฉพาะศัลยแพทย์ตกแต่ง ซึ่งจะฉีดยาสเตียรอยด์นี้เข้าใต้ตำแหน่งของแผลเป็น จะช่วยให้แผลเป็นนั้นนุ่มลงและแบนราบลงได้ หรืออาจเป็นการใช้ยาทาสเตียรอยด์ทาบริเวณแผลเป็น จะช่วยบรรเทาอาการคัน ตึง ปวด เพื่อไม่ให้ลุกลามขึ้น แต่ไม่ช่วยให้แผลเป็นหรือคีลอยด์ยุบลงได้ 3. การผ่าตัด การผ่าตัดจะช่วยจัดตำแหน่งร่องรอยแผลเป็นให้ดูดีขึ้นได้ แต่ทุกครั้งที่มีการผ่าตัดก็จะเกิดแผลเป็นใหม่แทนที่แผลเป็นเก่าเสมอ การผ่าตัดด้วยแสงเลเซอร์ได้ผลดีพอสมควร แต่ยังขึ้นอยู่กับขนาดของแผลเป็นด้วย 4.การใช้สารเคมีในการรักษา ตัวอย่างสารที่นำมาใช้ในการรักษาแผลเป็น มีดังนี้ : วิตามิน ได้แก่ วิตามินเอ หรือ retinoic acid นิยมใช้สำหรับแผลเป็นชนิดที่เป็นหลุม โดยไปกระตุ้นการผลัดเปลี่ยนเซลล์ และทำให้เซลล์ผิวหนังชั้นหนังกำพร้าหนาตัวขึ้น จะให้ผลดีกับแผลเป็นชนิดตื้นๆ และค่อนข้างใหม่ วิตามินอี มีรายงานกล่าวอ้างว่า วิตามินอี ช่วยเร่งให้แผลหายเร็วขึ้น ซึ่งแพทย์บางคนแนะนำให้ใช้ แต่ก็มีรายงานการศึกษาเปรียบเทียบขี้ผึ้งวิตามินอีกับยาหลอกแล้วพบว่า ขี้ผึ้งวิตามินอีไม่ช่วยให้แผลเป็นดีขึ้นแตกต่างจากยาหลอก อีกทั้งมีรายงานการเกิดผื่นแพ้สัมผัสจากขี้ผึ้งวิตามินอีด้วย สารที่มีฤทธิ์ลอกผิว (chemical peeling) สารที่ใช้ในการลอกผิวมีหลายชนิดและมีการพัฒนาตามลำดับ เพื่อให้ได้ผลดีที่สุดและเกิดผลข้างเคียงน้อยที่สุด ตัวอย่างของสารเคมีที่นิยมใช้ ได้แก่ sulfur, resorcinol, alpha hydroxy acid 30-70%, betahydroxy acid 10-30%, trichloracetic acid 20-90% และ phenol peel เป็นต้น สารแต่ละชนิดมีประสิทธิภาพและความปลอดภัยแตกต่างกัน สารที่มีความเข้มข้นต่ำทำให้มีการลอกผิวในชั้นตื้นๆ ส่วนสารที่มีความเข้มข้นสูงหรือ phenol ทำให้มีการลอกผิวในชั้นลึก ซึ่งให้ผลการรักษาที่ดีกว่า แต่ก่อให้เกิดผลข้างเคียงมากขึ้น จึงควรใช้โดยผู้มีประสบการณ์เท่านั้น   สารสกัดจากสมุนไพร มีการค้นหาสมุนไพรสำหรับรักษาแผลเป็น ซึ่งที่กำลังแรงในปัจจุบันคือ บัวบก (Centella asiatica (Linn.) Urban) และ หอมหัวใหญ่ (Allium ascalonicum Linn.) โดยสารสำคัญที่ออกฤทธิ์รักษาแผลเป็นในบัวบก คือ asiaticoside, asiatic aicd และ madecassic acids  สารสำคัญเหล่านี้จะช่วยกันออกฤทธิ์ในการกระตุ้นการสร้างคอลลาเจนและ glycoaminoglycan ซึ่งมีผลต่อการสร้างเนื้อเยื่อ  นอกจากนี้ยังสามารถยับยั้งกระบวนการการเกิดแผลเป็นชนิดนูนด้วย ส่วนสารสำคัญที่ออกฤทธิ์รักษาแผลเป็นในหอมหัวใหญ่คือ quercetin ซึ่งเป็นสารในกลุ่มฟลาโวนอยด์ มีฤทธิ์ยับยั้ง proliferation ของไฟโบรบลาสและยับยั้งการสร้างคอลลาเจนด้วย สามารถยับยั้งกระบวนการการเกิดแผลเป็นชนิดนูนด้วยเช่นกัน ------------------------------------------------------------------------------------------------- ปล่อยให้แผลเป็นจางลงเองตามธรรมชาติ ร่างกายคนเราเยี่ยมที่สุดแล้ว แผลเป็นเล็กๆ น้อยๆ ใช้เวลาไม่นานลืมๆ ไปบ้าง แผลก็จะดูจางลงไปเอง ดังนั้นเวลาคุณไปขอคำแนะนำจากแพทย์ผู้ชำนาญการหรือศัลยแพทย์ตกแต่ง หลายท่านจะแนะนำให้ทิ้งรอยแผลนั้นไว้เฉยๆ เสียก่อนเป็นเวลา 6 เดือนถึง 1 ปี จนแผลเป็นเดิมๆ ที่มีอยู่ ค่อยๆ จางลงไปเรื่อยๆ จนเต็มที่ ถ้าร่องรอยยังบาดใจ ก็ค่อยมาให้การรักษา