รศ. ดร. พิมลพรรณ พิทยานุกุล คณะเภสัชศาสตร์ ม.มหิดล   นักวิทยาศาสตร์หลายคนเชื่อว่า ริ้วรอยทั้งหลายที่ปรากฏบนใบหน้า ส่วนใหญ่เป็นผลพวงจากปัจจัยภายนอกร่างกายมากกว่าเกิดจากการแก่ชราของร่างกายตามอายุที่มากขึ้น ดังนั้นวิธีเริ่มต้นดูแลผิวพรรณที่ง่ายที่สุด ถูกที่สุด และมีประสิทธิภาพมากที่สุด คือ การพยายามหลีกเลี่ยงไม่ให้ผิวหนังทั่วร่างกายถูกทำลาย ไม่ว่าจะโดยปัจจัยใดๆ ก็ตาม มิฉะนั้นแล้วครีมบำรุงผิวและอาหารเสริมทั้งหลายที่ใช้ก็จะไม่เกิดประโยชน์ การที่ผิวหนังถูกทำลายโดยปัจจัยต่างๆ บางครั้งเป็นสิ่งที่เรามองไม่เห็น เพราะอาจไม่มีอาการเจ็บปวดใดๆ หรืออาจไม่มีอาการระคายเคืองหรืออักเสบด้วยซ้ำไป แต่อาจเป็นการสะสมความเสียหายไว้ทีละน้อยในระดับที่เราไม่ทันได้สังเกตเห็น และจะเห็นได้เมื่อผิวหนังสะสมความเสียหายมากถึงระดับที่มองเห็นได้ด้วยตาเปล่าคือ ความเสื่อมโทรมอย่างชัดเจน เช่น ริ้วรอยเหี่ยวย่น เมื่อถึงเวลานั้น ก็แก้ไขยากแล้วปัจจัยทั่วไปที่ทำลายผิวหนังและต้องหลีกเลี่ยง1. รังสียูวีจากแสงอาทิตย์ มีผลโดยตรงทำให้ผิวหนังเหี่ยวย่นและเสี่ยงต่อการเกิดมะเร็งผิวหนัง เราจึงควรหลีกเลี่ยงแสงแดดให้มากที่สุดโดยเฉพาะอย่างยิ่งในตอนเช้าถึงบ่าย 2 โมง ซึ่งเป็นช่วงที่แสงอาทิตย์จะแผ่รังสียูวีทั้งเอและบีสูงที่สุด ครีมกันแดดที่มีสารป้องกันรังสีทั้งสองชนิดจะดีที่สุด นอกจากนั้นควรจะสวมเสื้อผ้าที่สามารถปกป้องผิวหนังได้เป็นดีที่สุด2. ผลิตภัณฑ์ทำความสะอาดที่รุนแรง เช่น สารทำความสะอาดที่เป็นองค์ประกอบของน้ำยาล้างจาน ผงซักฟอก น้ำยาถูพื้น น้ำยาล้างรถ รวมทั้งน้ำยาสระผม สบู่เหลวล้างหน้า-อาบน้ำ ผลิตภัณฑ์เหล่านี้มักจะมีสารทำความสะอาดที่ให้ฟองมากมาย สารทำความสะอาดชนิดนี้มักจะเกาะติดผิวหนังและสะสมบนผิวหนัง เพราะล้างออกยาก เนื่องจากมีประจุไฟฟ้าเป็นลบ จึงเกาะติดกับผิวหนังได้ง่ายและหลุดออกยาก เมื่อสะสมมากๆ เข้า จะทำให้ผิวหนังหยาบ แห้งกร้าน สังเกตได้ชัดเจนจากแม่บ้านหรือผู้ที่ต้องซักผ้าหรือล้างจานจำนวนมากเป็นประจำ ผิวหนังที่มือจะระคายเคือง อักเสบ และเหี่ยวย่น3. คลอรีนและน้ำอุ่น การอาบน้ำอุ่น ช่วยให้ร่างกายตื่นและสดชื่นอย่างรวดเร็ว แต่ความร้อนของน้ำ ยิ่งร้อนก็จะยิ่งทวีความรุนแรงในการทำลายเซลล์ผิวหนังให้มากขึ้น แม้ว่ากล้ามเนื้อได้ผ่อนคลาย แต่ความร้อนจะเร่งการเผาผลาญและเร่งปฏิกิริยาของอนุมูลอิสระให้เกิดมากขึ้นและเร็วขึ้น เช่นเดียวกับน้ำคลอรีน ดังนั้นผู้ที่ชื่นชอบการอาบน้ำอุ่น อาจจะลดจำนวนครั้งในการอาบน้ำอุ่นให้ลดน้อยลงในแต่ละสัปดาห์ เพื่อยืดอายุผิวพรรณให้สวยยาวนาน4. สารก่อความระคายเคืองทั้งหลาย ที่มีผลทำให้ผิวหนังเป็นผื่นแดง อักเสบ และระคายเคือง เช่น สารก่อสิว ทำให้เกิดหัวสิวและทำให้ผิวหนังอักเสบตามมา สารก่อสิวอาจเป็นองค์ประกอบอยู่ในเครื่องสำอาง สบู่ล้างหน้า รวมทั้งผลิตภัณฑ์รักษาสิว ซึ่งบ่อยครั้งจะพบว่าผู้ที่ทายาแก้สิว สิวกลับเห่อมากขึ้นอีก ซึ่งอาจเกิดจากการทายาแก้สิวมากเกินไป บ่อยเกินไป ทำให้ผิวอักเสบเพราะฤทธิ์ยา หรืออาจแพ้ยาแก้สิว ควรจะปรึกษาแพทย์หรือหยุดใช้ยาดังกล่าวโดยทันที5. การแสดงออกของสีหน้า หากแสดงออกมากๆ และบ่อยๆ จะก่อให้เกิดริ้วรอยตามหน้าผาก รอบดวงตาและร่องแก้ม ให้ลองสังเกตตัวเองในกระจก เมื่อยิ้มมากๆ หรือหัวเราะมากๆ หากปรากฏริ้วรอยรอบดวงตา ให้ลองฝึกพัฒนาบุคลิกตนเองอย่างค่อยเป็นค่อยไป เพื่อป้องกันการสะสมของริ้วรอยที่ไม่พึงปรารถนา ซึ่งข้อนี้คงทำได้ยาก เพราะเป็นธรรมชาติของการแสดงออกของมนุษย์6. การแต่งหน้าที่จัดเกินไป ผลิตภัณฑ์เครื่องสำอางมักจะต้องมีองค์ประกอบของสารเคมีมากมาย การที่เราพอกหน้ามากๆ เป็นประจำ แน่นอนย่อมจะมีการสะสมของสารเคมีบนผิวหน้า การล้างคราบเครื่องสำอางที่พอกไว้หนาๆ ออก ก็คงต้องใช้ผลิตภัณฑ์ที่มีสารทำความสะอาดที่แรงด้วยซึ่งไม่เป็นผลดีต่อผิวหน้า จึงควรหลีกเลี่ยงการแต่งหน้าจัดเกินไปเป็นประจำ ควรมีวันว่างให้ผิวหน้าได้พักผ่อนด้วย7. การใช้ครีมบำรุงผิวซ้ำซ้อนหลายชนิด ก่อให้เกิดผลเสียมากกว่าประโยชน์ ผลิตภัณฑ์บางชนิดอาจไม่มีประสิทธิภาพเลย นอกจากจะเสียเงินแล้ว ยังอาจไปป้องกัน การดูดซึมของผลิตภัณฑ์อื่นที่มีประโยชน์อีกด้วย และผลิตภัณฑ์บางชนิดอาจมีประสิทธิภาพตามคำบอกเล่าในฉลาก แต่หากใช้มากเกินไปหรือใช้ทาซ้ำซ้อนกับครีมบำรุงชนิดอื่นๆ พร้อมๆ กัน อาจก่อให้เกิดผลเสียต่อผิวหนังมากกว่าผลดี8. การทำความสะอาดและขัดผิวหน้ามากเกินไป การล้างหน้าบ่อยเกินไปเพื่อต้องการให้สดชื่นหรือสะอาด จะทำให้ไขมันธรรมชาติของผิวหนังที่ทำหน้าที่ปกป้องผิวหน้าถูกชะออกไปด้วย ผิวหน้าจะแห้ง หยาบและรูขุมขนจะกว้าง นอกจากนี้ยังควรหลีกเลี่ยงผลิตภัณฑ์ที่มีส่วนผสมของแอลกอฮอล์ในการทำความสะอาดผิวหน้า เพราะจะทำให้ผิวหน้าแห้งหยาบได้ การใช้ผลิตภัณฑ์สำหรับขัดตัวและขัดผิวหน้า เพื่อหวังให้เซลล์ผิวชั้นบนหลุดลอกเร็วขึ้นและกระตุ้นเซลล์ใหม่นั้น ไม่ควรทำบ่อยเกินไป เพราะขั้นตอนการขัดผิวอาจมีผลไปทำลายเซลล์ผิวที่ดีในระยะยาวได้เราไม่สามารถสร้างบ้านโดยปราศจากฐานรากที่แข็งแรง เช่นเดียวกัน หากเราไม่สามารถดูแลผิวพรรณด้วยหลักการขั้นพื้นฐานได้เป็นประจำ การทำทรีทเม้นท์เพื่อชะลอวัยผิวก็จะไม่เป็นผล สำหรับพื้นฐานที่บอกกล่าวไปข้างต้นสามารถทำเองได้ทันทีไม่ต้องไปหาซื้อที่ไหน